اکنون پس از بررسی دیدگاهها و روشهای شناخت تاریخی، می توان پرسید که آیا پایه و شالوده استواری برای بازشناسی درست تاریخ سیاسی ایران باستان در دست هست تا پژوهشگر را از پندار گرایی و شکاکی گری برهاند؟ خرد آزاد انسانی بر مبنای داده های تاریخی و دانش و تجربه اجتماعی می تواند به جمع بندی، تحلیل و ساخت نظریه برای بازسازی رویدادها، نهادها و جنبشهای سیاسی در ایران باستان بپردازد.در سایه بهبود روشها، گسترش پژوهشها و افزایش یافته ها دانش ما از تاریخ ایران باستان نیز پیوسته رو به بهبود و پیشرفت است تا آنجا که بسیاری از باورهای پیشین ما در باره ایران باستان اکنون دگرگون گشته است. در راستای شناخت و سنجش سامانه ها، کنشها و بینشهای سیاسی در ایران باستان باید از همه اسناد تاریخی شناخته شده و آخرین دستاوردهای باستان شناسی، زبان شناسی و علوم اجتماعی بهره برد و با خرد آزاد از جزمیات فلسفی – ایدئولوژیک و برتری جوییهای قومی – نژادی، بینش انتقادی و روش تطبیقی در صدد بازسازی تاریخ این دوره برآمد؛ بی آنکه تاریخ و داستان را در هم آمیخت و عصبیتها را در پژوهشهای تاریخی دخالت داد. بنابراین، اسناد تاریخی مربوط به این دوره، از کتب مورخان و پژوهشگران تاریخ گرفته تا سنگ نبشته ها و گل نبشته ها ...، را هر چند نمی توان بر پایه"تئوری توطئه" سراسر دروغ و ساخته دست سلطه گران و مغرضان نامید ولی باید آنها را با روش علمی و مقایسه ای زیر بررسیهای موشکافانه قرار داد تا به یک بازخوانی واقع بینانه از تاریخ سیاسی ایران باستان دست یافت. در این راستا البته باید از پندار بافی و سطحی نگری و جزم اندیشی دوری جست. این پژوهش[ کتاب "تاریخ سیاسی ایران باستان"] نیز بر بنیاد کتب و اسناد معتبر تاریخی، یافته های باستان شناختی و دستاوردهای زبان شناسی و علوم اجتماعی استوار است؛ و نه بر پایه روایتهای فرقه ای و افسانه های ملی و یا تبیینات جزمی و پندار گرایانه تاریخ.
گسترش کاوشها و افزایش یافته های باستان شناختی در خاور میانه به شناسایی تمدنهای باستانی سومر و بابل و آسور کمک شایانی نمود تا آنجا که تمدن عیلام در شرق آن و تمدنهای سیلک و مارلیک و سیستانو جیرفت و جز آنها در فلات ایران نیز شناسایی گردید؛ و بر تاریخ ایران باستان پیش از سلطه هخامنشیان نیز روشنایی بیشتری افکند. در این راستا بویژه دستیابی به نامه ها و پیمان نامه های سیاسی میان پادشاهان سومر و آسور و بابل و عیلام و آرته و... و اسناد داد و ستدهای بازرگانی و فرهنگی میان آنها، راهگشای شناسایی مناسبات و سنتهای سیاسی ایران باستان گشته است؛ هر چند باید گفت که ایران شناسی علمی هنوز در آغاز راه است و از پندار بافیها، جزمیات و سطحی نگریها رهایی نیافته است.